Alergia Kontaktowa na Nikiel u Dzieci i Nastolatków

Stwierdza się, ze alergia kontaktowa występuje u co drugiego dziecka z objawami przewlekłego lub nawracającego wyprysku. U co trzeciego dziecka rozpoznaniem jest alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Badania przeprowadzone w grupie 321 dzieci w bardzo młodym wieku wykazywały wysoką częstość występowania alergii kontaktowej. Dwieście dzieci (62,3%, w tym 102 dziewcząt i 98 chłopców w wieku 3-36 miesięcy [średnia wieku 27 ± 5,6 miesięcy]) wykazywało przynajmniej jedną pozytywną reakcję na alergen. Najczęstszymi alergenami u dzieci są metale, zwłaszcza nikiel, kobalt, chrom, a także środki zapachowe, konserwanty, neomycyna, gumy i żywice fenolowo-formaldehydowe [3].

ACD (Allergic Contact Dermatitis) jest chorobą nabytą. Jej przebieg zależy od czasu i intensywności ekspozycji na hapteny, czyli substancje drobnocząsteczkowe cechujące się właściwościami antygenowymi, ale nie immunogennymi. Hapten może stać się substancją zdolną do wywoływania uczulenia po połączeniu się z białkiem [1]. Hapteny mają różne potencjały drażniące i uczulające. W zależności od stanu czynnościowego bariery ochronnej skóry (fizycznej i immunologicznej) następuje różny przebieg choroby [2].

Narażenia środowiskowe akumulują się, w związku z czym szybkość działania uczulającego może wzrastać. Częsta ekspozycja na hapteny w młodym wieku, na przykład poprzez przekłuwanie uszu czy stosowanie produktów kosmetycznych, może powodować uwrażliwienie dzieci na te czynniki [3].

Badania przeprowadzone wśród grupy 7- latków i 16-latków pokazują, że znacznie częściej alergia na nikiel występuje u młodszych dzieci.  W 2007 roku u 30% badanych 7-latków stwierdzono alergię niklową, jest to o 4 % więcej niż u nastolatków. W kolejnych latach liczba alergików w młodszej grupie zwiększyła się, natomiast wśród nastolatków zmniejszyła się o 6%. Na wykresie 1 zestawiono wyniki badań krakowskich dzieci z nawracającym i przewlekłym wypryskiem w latach 2007 – 2009 [2].

 

Wykres 1. Porównanie wyników badań dla poszczególnych grup wiekowych z objawami alergii niklowej w latach 2007-2009.

 

Tabela 1. Odsetek dzieci z kolczykami w grupie badanej z wypryskiem [2].

 

W grupie nastolatków zaobserwowano częstsze występowanie alergii niklowej u dziewczyn niż u chłopców (p=0,013) [2]. Zależność pomiędzy zakładaniem kolczyków a występowaniem alergii niklowej była wielokrotnie poddawana badaniom [4,5]. Czynnikami ryzyka rozwoju alergii na nikiel są płeć żeńska, młody wiek oraz przekłuwanie ciała, co prawdopodobnie ma największy wpływ na występowanie nadwrażliwości na nikiel [7]. Badania wykazały, że stężenie niklu potrzebne do wywołania reakcji uczuleniowej u osób bardzo wrażliwych jest niskie i może wynosić 0,44 µg⁄cm2 [8].

Nikiel powszechnie występuje w otoczeniu dzieci. Należy zwrócić uwagę na zabawki i ubrania dla dzieci, na przykład na niklowane zatrzaski w śpioszkach niemowląt.

Prawo europejskie zabrania obecności niklu, kobaltu i chromu w kosmetykach. Pomimo tego sporadycznie stwierdzono obecność tych alergenów w zabawkach typu make-up, tzn. szminkach, błyszczykach, a zwłaszcza w sypkich cieniach do oczu, na poziomie uczulającym, przekraczającym zalecany limit 5 ppm [10].

Dyrektywa w sprawie bezpieczeństwa zabawek 2009/48 / WE (TSD) dopuszcza stosowanie niklu w elementach ze stali nierdzewnej w częściach zabawek, które umożliwiają ich poprawne działanie elektryczne. Nikiel używany jest przede wszystkim do produkcji stopów (w tym stali nierdzewnej), wyrobów zawierających nikiel (baterie i elektrody spawalnicze) i produkcji chemikaliów. W zabawkach stosowany jest w celu odporności na korozję i uzyskania wysokiej przewodności elektrycznej. Przykładem mogą być wtyczki, przewody i złącza w modelach lokomotyw i wagonów poruszających się po torach kolejowych. Nikiel, klasyfikowany jako CRM kategorii 2, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 jest zwykle zakazany w produktach konsumenckich. Obecnie Dyrektywa bezpieczeństwa zabawek 2009/48 / WE (TSD) zwalnia ograniczenia w stosowaniu niklu w zabawkach, określając zawartość niklu w stali nierdzewnej jako bezpieczną [11].

 

Tabela 2. Zmiany wprowadzone w 2014 roku do Dyrektywy bezpieczeństwa zabawek 2009/48 / WE (TSD) [11].


Objawy alergii niklowej najczęściej widoczne są na nadgarstkach, dłoniach, płatkach uszu, na twarzy, szyi i innych miejscach mających bezpośredni kontakt z przedmiotami zawierającymi w swoim składzie nikiel. 

Badania przeprowadzone wśród 38 dzieci z objawami alergii niklowej wykazały, że w 37 % objawy te są mylone z atopowym zapaleniem skóry u dzieci [6,7].

Problem alergii niklowej staje się coraz popularniejszym zjawiskiem na świecie, cały czas wzrasta liczba osób nadwrażliwych na ten metal. Najczęstszym objawem jest kontaktowe zapalenie skóry w miejscach bezpośrednio narażonych na kontakt z alergenem. Należy mieć świadomość, że mogą występować inne skutki alergii niklowej, takie jak reakcje id (znane jako rozpowszechniony wyprysk [ 9]) czy reakcje ogólnoustrojowe, które mogą być bardziej trwałe i wyniszczające dla organizmu [7]. Bardzo ważne jest postawienie odpowiedniej diagnozy, gdyż objawy alergii niklowej często mylone są z atopowym zapaleniem skóry.

 

 

 

PIŚMIENNICTWO:

[1] Śpiewak R. Alergia kontaktowa – diagnostyka i postępowanie. Alergia Astma Immunologia 2007, 12 (3): 109-126.

[2] Czarnobilska E. i wsp., Wpływ narażeń środowiskowych na częstość alergii kontaktowej u dzieci i młodzieży, Alergologia, Immunologia 2010 tom 7 numer 1-2.

[3] de Waard-van der Spek i wsp., Allergic contact dermatitis in children: which factors are relevant? (review of the literature), Pediatric Allergy and Immunology 24 (2013) 321–329.

[4] Boss A., Menné T., Nickel sensitization from ear piercing, Contact  Dermatitis 1985: 13: 289-293

[5] Larsson‐Stymne B., Widström L., Ear piercing - a cause of nickel allergy in schoolgirls?, Contact Dermatitis 1985: 13: 289-293

[6] Sharma V, Beyer DJ, Paruthi S et al. Prominent pruritic periumbilical papules: allergic contact dermatitis to nickel. Pediatr Dermatol 2002;19:106–109

[7] Hsu J., Matiz C, Jacob S., Nickel Allergy: Localized, Id, and Systemic Manifestations in Children, Pediatric Dermatology Vol. 28 No. 3 276–280, 2011

[8] Fischer L.A., Menné T., Johansen J.D., Experimental nickel elicitation thresholds--a review focusing on occluded nickel exposure, Contact Dermatitis. 2005 Feb;52(2):57-64.

[9] Rapini R., Bolognia J., Jorizzo J., 2007, Dermatology: 2-Volume Set. St. Louis: Mosby. ISBN 1-4160-2999-0.

[10] Rastogi SC, Johansen JD, Menne T, et al. Contents of fragrance allergens in children’s cosmetics and cosmetic-toys. Contact Dermat 1999: 41: 84 –8

[11] http://www.tuv-sud.com